سخنانی حکمت آموز از امام حسن(ع)

کسى از امام خواست تا یکى از هم صحبتان و دوستان امام باشد. حضرت به او فرمود: مبادا که ستایشم کنى که من از تو به خودم آگاهترم و دروغگویم شمارى که دروغگو نظر و ایده اى ندارد، یا نزد من از کسى غیبت کنى. آن مرد پس از شنیدن شرایط به امام گفت اجازه دهید که مرخص شوم فرمود آرى اگر مى خواهید بروید. مردى به ایشان عرض کرد اى رسول خدا من از شیعیان شما هستم. امام فرمود اى بنده خدا اگر مطابق امر و نهى ما عمل کردى و مطیع فرمان ما بودى راست گفته اى و اگر چنین نباشى با ادعاى مرتبه والایى که سزاوارش نیستى بر گناه خود افزوده اى. نگو که من شیعه شما هستم بلکه بگو من از دوستداران و هواداران شما و دشمن دشمنان شما هستم و بر سلامت باش.

امام مجتبى (ع) به شخصى فرمود اگر بدون داشتن طایفه و عشیره خواستار عزت هستى و بدون قدرت و موقعیت مى خواهى با هیبت و ابهت باشى، از خوارى و زبونى معصیت خداى درآى و به عزت طاعت الهى روى آر.

امام حسن (ع) خطاب به فرزندان خود و برادرش فرمود:

اى فرزندان من و برادرم، شما امروز کودکان این قومید و چندى دیگر از بزرگان قوم آینده مى شوید پس دانش بیاموزید و هر که نتواند آن را حفظ یا روایت کند آن را بنویسد و نگه دارد.

شخصى در آخرین روزهاى حیات امام حسن (ع) به عیادت حضرت رفت، از امام پند و اندرز خواست. امام در ضمن کلامى طولانى به او فرمود:

استعد لسفرک و حصّل زادک قبل حلول اجلک…

آماده سفر آخرت باش و پیش از فرارسیدن مرگ توشه بردار، غم روز نیامده را مخور و بدان که هیچ گاه مالى بیش از مصرف خود گرد نمى آورى مگر آنکه براى دیگران مى اندوزى بدان که در حلال خدا حساب است و در حرام آن عقاب و در شبهات آن عتاب. چندان براى دنیا بکوش که گویا همیشه زنده خواهى ماند و چنان براى آخرت تلاش کن که گویى فردا خواهى مرد.

و به فرزندش فرمود: فرزندم با کسى دوستى مکن تا آن که به خوبى او را بشناسى و چون او را آزمودى و به دوستى او راضى شدى برادر وار لغزش هاى او را نادیده بگیر و در مشکلات یاریش رسان.

و نیز فرمود: دانش خود را به دیگران بیاموز و دانش دیگران را فراگیر، در این صورت هم دانش خود را استوار داشته اى و هم آنچه نمى دانستى آموخته اى.

و فرمود هلاکت مردم در سه چیز است: تکبر، حرص، حسد. تکبر موجب نابودى دین است و موجب لعنت ابلیس شد. حرص دشمن جان است و باعث اخراج آدم از بهشت گردید و حسد رهنمون به بدى هاست و سبب شد قابیل هابیل را بکشد.

و از سخنان اوست که فرمود بیناترین دیده آن است که در خوبى نفوذ کند و خوبى ها را ببیند و شنواترین گوش آن است که پند و اندرز را بشنود و از آن سود برد و سالم ترین دلها آن است که از شک و شبهه پاک باشد.

و فرمود هر کس پیوسته مسجد رود به یکى از هشت چیز دست یابد. نشانه اى محکم، برادرى سودمند، دانشى تازه، رحمتى قابل انتظار، کلامى که او را به هدایت رهنمون شود یا از گمراهى باز دارد، ترک گناه از شرم یا ترس.